چکیده :

در فرهنگ شیعه، دو نهضت، جایگاه ویژه و برجسته ای دارند: یکی، «حماسه جاودانه  حسینی» که در گذشته روی داده و دیگری «انقلاب جهانی مهدوی» که در آینده تحقق خواهد یافت. عاشورا و انتظار از حد یک واقعه عبور کرده و تبدیل به دو فرهنگ قوی و بالنده شده اند که حسین و مهدی به عنوان قهرمانان و شخصیت های اصلی،در رأس آن ها قرار دارند.در واقعه کربلا، سیدالشهداء مرکزیت جریان را برعهده داشت.ایشان در تمام طول جریان کربلا یعنی از زمانی که کاروان حسینی،به واسطه اجبار یزید بر اخذ بیعت،تصمیم به خروج از مدینه گرفت و در مسیر پرحادثه کربلا واقع شد،تا زمانی که حماسه خونین عاشورا به وقوع پیوست محوریت اصلی را به دوش می کشید و تصمیمات به اراده ایشان،اتخاذ می شد.اما در فرهنگ انتظار،قهرمان و شخصیت اصلی،امام زمان است.در این فرهنگ،همان گونه که اباعبدالله،در جایگاه امامت،حماسه عاشورا را خلق کرد،حضرت حجت نیز از همان جایگاه،فرهنگ و عقیده انتظار را آفرید.عاشورا به عنوان فرهنگ حماسه و ایثار،زمینه درک و فهم انتظار را برای پیروان مکتب اهل بیت فراهم کرد و اگر عاشورا و عبرت هایی که از آن حاصل شد،نبود،اسلام از مسیر خود،منحرف،و چهره مکتبِ بر حقّ تشیع،در گرد و غباری که دنیا پرستان و کج اندیشان به پا کرده بودند مخدوش می شد.همان طور که اگر انتظار نبود،تمام زحمات و رنج هایی که پیامبر و ائمه برای حیات اسلام کشیده بودند، به طور کامل نابود می شد و از اسلام راستین،نام و نشانی باقی نمی ماند.با توجه به شباهت ها و پیوندهایی که میان حسین و مهدی وجود دارد(مانند اشتراک در فلسفه نهضت،ویژگی های یاران، یکسانی شعارها و…)، و این که عاشورا پشتوانه فرهنگی عصر انتظار است وظایف بسیار حساس و خطیری متوجه تمامی شیعیان به خصوص ارادتمندان،عزاداران،عاشقان و زائران امام سوم است مانند تبیین دین،تبیین فرهنگ عاشورا،الگو سازی و ترویج اخلاق محمدی. این تحقیق به روش کتابخانه ای و توصیفی تحلیلی انجام شده و پیوند دو قیام را از منظر آیات و روایات مورد بررسی قرار داده است.

کلید واژه ها: پیوند، انتظار، عاشورا.

پدیدآورنده: زهره بابارشانی

تاریخ دفاع: 1393/3/3