انحراف از معیار در جمع با «ات»

 ۱. «ات» خاصّ کلمات عربی است و کلمهٔ غیرعربی -اعم از فارسی، ترکی، مغولی، لاتین- جمع بسته نمی‌شود؛ در غیر این صورت غلط محسوب می‌شود؛

مانند:

فارسی: آزمایشات، گزارشات، پیشنهادات، سفارشات، فرمایشات، دستورات، تراوشات و…

لاتین: پاکات، تلگرافات، نمرات و…

۲. در زبان عربی مصدر بیش از سه حرف «ات» جمع بسته می‌شود، نه مصادر سه حرفی، بنابراین جمع کلمات سه‌حرفی (به جز کلمات مختوم به ه) با «ات» غلط محسوب می‌شود؛ مانند:

نظر: نظرات              خطر: خطرات

نفر: نفرات                اثر: اثرات

نکته ۱:

در زبان عربی مصدر «خَطرَه» به‌معنی وسوسه با «ات» جمع بسته می‌شود و خطرات به‌معنی وسوسه‌هاست؛ بنابراین خطراتِ نفسانی (وسوسه‌های نفسانی) درست است‌.

نکته ۲:

کلمهٔ «تَلَف» به‌معنی نابودی در عربی با «ات» جمع بسته نشده، ولی فارسی زبانان آن را جمع بسته و به صورت تَلَفات به‌کار برده‌اند.

نکته ۳:

کلمهٔ دو‌حرفی «آن» به‌معنی «لحظه» با «ات» جمع بسته شده و به صورت «آنات» یعنی لحظه‌ها به‌کار رفته است‌.

نکته ۴:

واژهٕ «شیل» به‌معنی تورِ ماهیگیری، واژه‌ای گیلکی است و در زبان فارسی با «ات» همراه شده و به صورت اسم خاص «شیلات» درآمده است و کمتر معنی جمع دارد.

نکته ۵:

پاره‌ای از کلمات عربی مختوم به (ه‍) غیرملفوظ با «ات» جمع بسته نشده‌اند؛ مانند:

قلعه، حِجله، قُلّه، تجربه، ترجمه، قاعده، هدیه و..

منبع: نجوای قلم