معرفى اجمالى
« تحف العقول» نوشته ابو محمد، حسن بن على بن حسين بن شعبه حرانى از علما و فقهاى بزرگ شيعه در قرن چهارم هجرى مىباشد.
كتاب مجموعهاى ارزشمند از سخنان و نصايح حضرت رسول خدا( ص) و اهل بيت آن حضرت( ع) مى باشد.
انگيزه تاليف
مؤلف انگيزه خود از تاليف كتاب چنين مىگويد:« پس از آنكه ديدم علماى شيعه درباره فقه و حلال و حرام كتابهاى فراوانى نگاشتهاند بر آن شدم تا مجموعهاى پديد آورم كه در آن سخنان حكمتآموز و موعظههاى پيامبر اكرم و اهل بيت آن حضرت جمع شده باشد تا هم گنجينهاى براى مراجعه خودم و هم مراجعه علاقهمندان به خاندان رسالت گردد.»
ساختار
كتاب حاوى مطالبى از قبيل ذيل مى باشد:
1- وصيتهاى پيامبر به حضرت على عليه السلام، معاذ بن جبل و…
2- سخنرانى آن حضرت در حجة الوداع
3- نامهها و وصاياى حضرت على عليه السلام به امام حسن عليه السلام
4- وصيت آن حضرت به امام حسين عليه السلام
5- سخنرانىها و خطبههاى آن حضرت از جمله خطبههاى معروف به وسيله و ديباج
6- عهد نامه مالك اشتر
7- رساله حقوق امام زين العابدين عليه السلام
8- احتجاج امام جعفر صادق عليه السلام با سفيان ثورى
9- رساله امام هادى عليه السلام درباره جبر و تفويض
10- نامه امام حسن عسكرى عليه السلام به اسحاق بن اسماعيل
و روايات و موضوعات مفيد و سودمند ديگر از ائمه عليهم السلام.
جايگاه كتاب
كتاب از زمان نگارش تا كنون در طول هزار سال پيوسته مورد توجه علما و فقهاى شيعه واقع شده است و در مجموعههاى بزرگ روايى خود از آن روايت نقل كرده و بر آن استناد نمودهاند.
علامه مجلسى درباره اين كتاب مىفرمايد:« كتاب تحف العقول كتابى قديمى است و نظم اين كتاب خود دليل بر والا بودن شأن مؤلف آن است. بيشتر اين كتاب از موعظه و اصول معلوم تشكيل شده است كه احتياجى به سند هم ندارد.»
كلام آقا بزرگ تهرانى
شيخ آقا بزرگ تهرانى صاحب كتاب ارزشمند الذريعه در اين باره مىفرمايد:« كتاب تحف العقول درباره سخنان حكمت آموز و موعظههايى كه از اهل بيت رسول خدا روايت شده است مىباشد. نويسنده اين كتاب شيخ ابو محمد حسن بن على بن حسين بن شعبه حرانى حلبى معاصر شيخ صدوق و از مشايخ شيخ مفيد است.»
سخن علامه خوانسارى
علامه خوانسارى در كتاب روضات الجنات درباره اين كتاب مىفرمايد:« كتاب تحف العقول عن آل الرسول كتابى گسترده و داراى فوايد فراوان است و مورد اعتماد اصحاب و علماى شيعه مىباشد.
